Kenmerken
Zoals elke eigenschap gaat hoogsensitiviteit gepaard met zowel positieve kernmerken als valkuilen. Een zeer opvallend kenmerk voor hoogsensitieve kinderen is dat ze oog voor detail hebben, waardoor ze meer opmerken van wat er om hen heen gebeurt. Deze kinderen voelen ook sommige dingen sneller aan, maar dat betekent niet dat het hoogsensitieve kind weet wat het beste voor hem is. Ze zijn zich sterk bewust van andermans gevoelens, ook als baby. Daarnaast zijn deze kinderen bijzonder zorgzaam. Hoogsensitieve kinderen zijn ook erg gevoelig voor de emotie schaamte. Ze zijn ongewoon empathisch en worden dieper geraakt wanneer anderen lijden. Hoogsensitieve kinderen denken ook meer na over wat ze zien en horen. Dit kan ervoor zorgen dat ze een hele tijd zitten te piekeren over waarom een kind een ander kind pestte of grotere sociale dilemma’s. Deze kinderen kunnen ‘faalangstig reageren’ doordat ze teveel prikkels ervaren. Hoogsensitieve kinderen hebben vaak een sterke fantasie en ze zijn zeer gewetensvol voor hun leeftijd. Ze beginnen te praten en te lopen op het normale tijdstip, maar het zindelijk worden of het opgeven van bepaalde gewoontes zoals duimzuigen of een knuffel beer overal mee naartoe nemen gebeurt vaak iets later. In de praktijk zien we vaak dat hoogsensitieve kinderen zeer dikwijls in beelden denken en niet in woorden zoals de meeste kinderen. Hoogsensitieve kinderen lijken dus beelddenkers te zijn. Toch is dit nog niet wetenschappelijk bewezen .
Ondanks de algemene kenmerken kunnen hoogsensitieve kinderen ook onderling sterk verschillen. Het ene kind voelt vooral stemmingen en emoties van anderen aan, terwijl het andere kind zich erg bewust is van het onrecht in de wereld. Weer andere hoogsensitieve kinderen zijn zich meer bewust van veranderingen in het weer. Juist doordat ze zoveel opmerken “klagen” ze vaker over dingen die anderen helemaal niet opmerken bv. de kamer ruikt raar, het is te warm, …
Omdat hoogsensitieve kinderen zich eerder overweldigd voelen door dingen die andere kinderen niet eens opmerken kijken ze liever de kat uit de boom. Problematische situaties voor een hooggevoelig kind zijn vaak logeerpartijtjes en schoolkampen. Hoogsensitieve kinderen willen het liefste thuis slapen.
Hoewel er geen verschil is tussen hoogsensitiviteit bij jongens en meisjes wordt hooggevoeligheid bij meisjes meer gewaardeerd dan bij jongens. Sensitieve jongens hebben helaas vaak het idee dat ze hun sensitiviteit moeten verbergen.
Hoogsensitieve kinderen prefereren één op één contact. Daarom hebben deze kinderen vaak een hartsvriendje of vriendinnetje waarmee ze een goede band hebben. Hoogsensitieve kinderen kunnen echter sociaal zijn doordat ze zo sterk betrokken zijn bij de wereld door hun grote opmerkzaamheid. Hoogsensitieve kinderen denken dieper en uitgebreider na over wat ze beleven en leren. Dit kan een probleem worden wanneer deze kinderen een negatieve ervaring meemaken zoals bijvoorbeeld pesten . Hun grote sociale bewustzijn maakt dat ze sneller angstig reageren en vlugger gekwetst worden wanneer zijzelf of andere kinderen gepest worden. Dit interfereert met hun sterk rechtvaardigheidsgevoel. Daarnaast hebben ze vaker een laag zelf beeld en dit zie je ook zeer vaak bij kinderen die gepest worden.
Lichamelijk
Met hun reuk en smaak onderscheiden ze kleine verschillen.
Ze registreren zachte geluiden, bijvoorbeeld gefluister tijdens het zelfstandig werken.
Ze kunnen schrikken van plotselinge, harde geluiden of andere indringende prikkels.
Ze zijn gevoeliger voor pijn waardoor ze vaker “klagen”.
Andere signalen van hun lichaam, zoals jeuk, honger en emoties worden eveneens sterk waargenomen.
Licht kan als te fel en indringend worden ervaren.
Ze nemen vaker details waar en ze merken elke verandering in het klaslokaal op.
Sociaal- emotioneel
Ze voelen zich verantwoordelijk en zijn geneigd om veel op zichzelf te betrekken.
Ze beleven dingen intensief en reageren emotioneel.
Ze kunnen (ogenschijnlijk) onverwachts overprikkeld raken.
Bij overprikkeling kunnen ze zich terugtrekken in hun eigen wereld.
Bij overprikkeling kunnen ze reageren met heftige woede en/ of agressief gedrag.
Ze hebben behoefte aan een kalme omgeving en een (rustige) eigen plek in de klas.
Ze zijn perfectionistisch.
Ze reageren beter op een kalme terechtwijzing dan op straf.
Ze zijn behoedzaam in nieuwe situaties/omgevingen en kijken eerst de kat uit de boom.
Ze houden niet van veranderingen, verrassingen.
Ze kiezen vaker voor een rustige activiteit.
Ze zijn sneller moe en uitgeput van alle indrukken.
Ze presteren beter als ze niet onder druk staan.
Ze zijn empathisch en kunnen intens meeleven met andere kinderen.
Ze hebben oog voor de behoeften van anderen.
Cognitief
Ze denken associatief.
Ze hebben een grote verbeeldingskracht.
Ze hebben moeite om zich te concentreren, zeker bij overprikkeling.
Ze zijn geneigd om meer en dieper na te denken.
Ze denken lang na voor ze met een antwoord komen.
Ze stellen veel en diepzinnige vragen.
Spiritueel
Ze zijn intuïtief.
Ze stellen diepzinnige en beschouwende vragen.
Ze lijken je gedachten te kunnen lezen.
Ze voelen zich verbonden met andere mensen, dieren en de natuur.
Naast deze algemene kenmerken van hoogsensitiviteit, zijn er ook een aantal leeftijdsspecifieke kenmerken die zeer belangrijk en typerend zijn voor het hoogsensitieve kind.
Kenmerken per LEEFTIJD
Sommige pasgeboren baby’s zijn al vanaf de geboorte hoogsensitief, andere kinderen ontwikkelen pas later deze karaktertrek. Er bestaat helaas geen feilloze manier om te bepalen of een baby zich zal ontwikkelen als hoogsensitief. Sommige hoogsensitieve kinderen huilen zeer vaak als baby door een te sterke overprikkeling, anderen huilen dan weer helemaal niet.
Het hoogsensitieve kind van 1 tot 5 jaar heeft vaak problemen met verandering en overprikkeling. Volgens Elaine Aron kan dit zich op vele manieren uiten: bijvoorbeeld van onbekend eten tot wijzigingen in de dagelijkse routine. Een verrassing kan het hoogsensitieve kind ook erg van streek maken. Een verrassingsfeestje of cadeautjes leiden bij deze kinderen vaak tot weerstand en problemen. De thuissituatie is op deze leeftijd de voornaamste bron van overprikkeling. Daarnaast krijgen hoogsensitieve peuters en kleuters zeer vaak last van angsten door enge films of verhalen.
Het hoogsensitieve kind van 5 tot 12 jaar heeft zeer veel voordeel bij orde, regelmaat en rust. Dit is de leeftijd waarop het vechten met broertjes of zusjes een hoogtepunt bereikt. Vanaf dan wordt een time-out zeer belangrijk. Een time-out mag voor een hoogsensitief kind niet als een straf gezien worden maar als een gelegenheid om te kalmeren.
Hoogsensitieve kinderen van deze leeftijd worden ook vaak geconfronteerd met videospelletjes, televisie en internet. Scholen bieden ook vaak veel naschoolse activiteiten aan. Toch is het belangrijk dat de stress beperkt wordt bij hoogsensitieve kinderen. Onderzoek toont aan dat hoogsensitieve kinderen die onder stress komen te staan op school of thuis meer geneigd zijn om ziek te worden dan niet hoogsensitieve kinderen.
Hoogsensitieve pubers en adolescenten ervaren volgens Elaine Aron vaak minder problemen dan andere pubers. Ze proberen om zich zo aangepast mogelijk te gedragen. Het nadeel hiervan is dat dit tot pesterijen en ander onrecht kan leiden. Sensitieve tieners hebben nood aan een zekere privacy waar ze zich kunnen ontspannen en nadenken. De puberteit is een sociale periode met zomerkampen, bands, vriendenclubs, Toch moeten hoogsensitieve personen een balans zien te vinden tussen te veel en te weinig activiteiten (en overprikkeling) in de wereld.